Uticaj klimatskih uslova na broj pčelinjih društava po hektaru

Medonosna pčela je aktivna po lijepom i sunčanom vremenu. Ona izlijeće iz košnice kada je spoljna temperatura vazduha iznad 12,7°C. Hladno vrijeme smanjuje aktivnost pčela u polju. Različite vrste pčela ispoljavaju različit nivo radiličkog ponašanja u zavisnosti od klimatskih uslova. Minimalni uslovi za pokretanje aktivnosti pčela Apis dorsata i posetu cvetovima azijske trešnje-liči (Litchi chinensis) utvrđena je pri temperaturi od 16°C, relativnoj vlažnosti od 74%, intenzitetu osvjetljenja od 600 lx i sunčevom zračenju od 10 mW/cm2.

Medonosna pčela Apis mellifera počinje da posjećuje cvjetove ličija na temperaturi od 16°C, relativnoj vlažnosti od 75%, intenzitetu osvjetljenja od 800 lx i sunčevom zračenju od 10 mW/cm2. Razlike su utvrđene i za pčele Apis cerana gde je optimalna temperatura za njihovu aktivnost iznosila 15,5 °C, relativna vlažnost 76%, intenzitet osvjetljenja 600 lx i sunčevo zračenje 9 mW/cm2.

Najveća odstupanja utvrđena su za pčele Apis florea koje su bile aktivne pri temperaturi od 18,5 °C, relativnoj vlažnosti od 64%, intenzitetu osvjetljenja od 1700 lx i sunčevom zračenju od 20 mW/cm2. Košnice sa pčelama treba postaviti na osunčanom mjestu tako da prvi sunčevi zraci obasjaju leto i iniciraju aktivnost pčela.

Na temperaturi preko 12,7°C pčele radilice počinju sa izletom i njihov broj se povećava do temperature od oko 32°C. Medonosna pčela smanjuje aktivnost pri hladnom, kišovitom, maglovitom i vjetrovitom vremenu. Hladnije vrijeme utiče na rast polenske cjevčice i proces oplodnje kod biljaka. Na visokim temperaturama smanjuje se broj radilica van košnice, jer se one tada angažuju za regulisanje mikroklime u košnici (tabela 1).

Vjetar nepovoljno djeluje na izlet pčela jer po vjetrovitom vremenu pčele troše više energije za let. Ako brzina vjetra dostigne 32 do 40 km/h prestaje aktivnost pčela. Po lošem vremenu pčele skraćuju distancu do koje lete u potrazi za hranom i koncentrišu se na biljke u blizini svoje košnice.

Tabela 1. Relativna aktivnost medonosnih pčela u zasadu jabuke u zavisnosti od temperature vazduha (Mayer i sar., 1986)

Za uspješno oprašivanje potrebno je da po sunčanom danu pri temperaturi od 18°C ili višoj iz košnice izlazi najmanje 75 pčela u minuti. Kiša sprječava izlet pčela, a po kiši rosulji pčele su aktivne samo u blizini svoje košnice na udaljenosti do 150 m.

Temperatura značajno utiče na proces oprašivanja i oplođenja u cvijetu. Da bi došlo do oprašivanja neophodno je da dođe do pucanja antera i oslobađanja polenovih zrna. Za neke voćke minimalna temperatura pri kojoj dolazi do pucanja antera iznosi 13-15°C. Da bi dalje došlo do uspešnog oplođenja potrebno je da jajna ćelija u plodniku tučka sazri, tada žigovi tučka luče sluzavi sok koji treba da zalijepi polenova zrna koja klijaju u polenove cjevčice, dopiru do jajne ćelije i može doći do oplodnje.

Niska temperatura vazduha umanjuje klijavost polena i usporava rast polenovih cjevčica u stubiću tučka. Visoka temperatura vazduha negativno utiče na klijavost polena i smanjuje prijemčivost žiga tučka za polen, ali ubrzava rast polenovih cjevčica u stubiću tučka. Kiša i visoka vlažnost vazduha inhibiraju pucanje antera.