Tkivo

Građu svih čivih bića čine stanice. Pri tom se najjednostavnije biljne i životinjske vrste sastoje samo od jedne stanice. Kod složenih organizama pojedine grupe stanica rade zajedno, pričemu svaka grupa ima određen zadatak.

Tkivo je skup stanica istovrsne građe koje u živim organizmima obavljaju određen zadatak. Tako na primjer, postoje tkiva kao što su: koštano, mišićno i td.

Tkiva, udružena zbog obavljanja određenoga posla čine organe. Ljudsku nogu, na primjer, čine različita tkiva: kosti, mišići, živci, itd.

Ljudsko tijelo čini pet važnih vrsta stanica. Epitelne ili pokrovne stanice grade kožu, žlijezde, oblažu krvne žile i služe za zaštitu i apsorpciju. Tri vste mišića građeni su od mišićnih stanica.

Mozak, leđna moždina i živci građeni su od živčanih stanica, dok se krvne stanice nalaze u limfi. Potporno tkivo ljudskoga organizma sastavljeno je od vezivnih stanica koje oblikuju vezivno tkivo.

Ljudsko se tijelo sastoji od milijardi stanica. Stanice su osnovne strukturne i funkcionalne jedinice ljudskog tijela. Tkiva su skupina više jednakih stanica zajedno s interstaničnim supstancijama između njih. Organi su skupina više različitih vrsta tkiva koji zajedno izvode različite funkcije.

Osnovne odlike epitelnih tkiva

Pokrivaju površinu tijela, tjelesnih šupljina i šupljih organa, izgrađuju žlijezde

POKROVNI EPITELI
ŽLIJEZDANI EPITELI

Avaskularno tkivo – odsustvo krvnih sudova
Inervacija – nervni završeci u ispodležećem vezivnom tkivu
Međućelijske veze – bliska pozicija i međusobna povezanost susjednih ćelija
Morfološka i funkcijska polarizovanost epitelnih ćelija
Podepitelska lamina
Nepokretne ćelije

KLASIFIKACIJA EPITELNIH TKIVA

broj slojeva ćelija

jednoslojni
višeslojni
pseudostratifikovani (lažno-slojeviti) – u osnovi jednoslojni
prelazni epitel – u osnovi višeslojni

oblik ćelija u površinskom sloju

pločasti
kockasti
cilindrični

specijalizacija apikalne površine epitela

trepljasti
keratinizovani / nekeratinizovani

Jednoslojni pločasti epitel

Opis: Jedan sloj spljoštenih ćelija sa diskoidalnim centralnopostavljenim nukleusom.

Funkcije:
– Razmjena materija,
– Lubrikacija (mezotel)
– Barijera u CNS-u

Lokacije:
– Vaskularni sistem – ENDOTEL
– Tjelesne duplje – MEZOTEL
– Glomeruli bubrega
– Alveole pluća

Jednoslojni kockasti epitel

Opis: Jedan sloj kockastih ćelija sa krupnim, sferičnim, centralno-postavljenim nukleusom.

Funkcije:
– sekrecija
– apsorpcija

Lokacija:
– Izvodni kanalići egzokrinih žlijezda
– Bubrežni tubuli
– Površina jajnika (germinativni epitel)
– Folikuli štitaste žlijezde

Jednoslojni cilindrični epitel

Opis: Jedan sloj izduženih ćelija sa okruglim ili ovalnim nukleusom; u nekim slučajevima ćelije posjeduju cilije (trepljasti epitel); može da sadrži žlezdane ćelije koje luče mukus.

Funkcije:
– Apsorpcija
– Sekrecija (mukus, enzimi…)
– Cilije – transport materija duž epitela (mukus, reproduktivne ćelije)

Lokacija:
– Digestivni trakt (od želuca do debelog crijeva)
– Izvodni kanali nekih žlijezda
– Male bronhije (trepljasti epitel)
– Neki regioni uterusa (trepljasti epitel)

Pseudostratifikovani cilindrični epitel

Opis: Jedan sloj ćelija različite visine, zbog čega im se nukleusi nalaze na različitim visinama; sve ćelije leže na podepitelskoj lamini ali ne dopiru sve do slobodne površine; mogu da posjeduju ćelije koje luče mukus kao i ćelije sa cilijama.

Funkcije:
– Sekrecija (mukus)
– Cilije – transport mukusa duž epitela

Lokacija:
– Trahea i bronhijalni stablo
– Duktus deferens i kanalići epididimisa

Višeslojni pločasti epitel

Opis: Debeo epitel građen od više slojeva ćelija; Bazalne ćelije kockaste ili cilindrične, metabolički i mitotski aktivne – produkuju ćelije gornjih slojeva; površinske ćelije pločaste, mogu biti mrtve i ispunjene keratinom – KERATINIZOVANI EPITEL ili žive, nekeratinizovane – NEKERATINOZOVANI EPITEL.

Funkcije: Zaštita ispodležećih tkiva u oblastima podložnim abraziji.

Lokacija:
Nekeratinizovani: Usna duplja i jednjak, vagina. Zaštita ispodležećih tkiva u oblastima podložnim abraziji.
Keratinizovani: Koža – EPIDERMIS

Višeslojni kockasti epitel

Opis: Obično sadrži dva sloja kockastih ćelija.

Funkcije: Zaštita

Lokacija:
– Izvodni kanali egzokrinih žlijezda. – znojne, pljuvačne i mliječne žlijezde

Višeslojni cilindrični epitel

Opis: Više slojeva ćelija; bazalne ćelije su najčešće kockaste; površinske ćelije su izdužene.

Funkcije: Zaštita i sekrecija

Lokacija: (redak epitel)
– Veći izvodni kanali egzokrinih žlijezda
– Dio muške uretre

Prelazni epitel – UROEPITEL

Opis: Podsjeća na višeslojni pločasti i višeslojni kockasti; Bazalne ćelije su kockaste ili cilindrične; Površinske ćelije kupolaste ili pljosnate (zavisno od stepena istegnutosti epitela)

Funkcije: Istezanje mokraćnih organa pri punjenju urinom

Lokacija:
– Donje partije urinarnog trakta (ureteri, bešika, dio uretre).