Propolis
Propolis (pčelinji lem) je pčelinji proizvod koji pčele skupljaju sa smolastih izlučevina pupoljaka različitog drveća dodajući mu sekrete pljuvačnih žlezda. On ima složen hemijski sastav koji još uvek nije do kraja analiziran. Do sada je opisano najmanje 180 sastojaka koji se nalaze u propolisu.
Najnovija istraživanja ukazuju da je to prirodni proizvod koji sadrži više od 300 različitih farmakoloških supstanci.
Detaljnom analizom ustanovljeno je da propolis sadrži oko 55% biljnih smola i balzama, 30% voska, 10% eterskih i aromatičnih ulja, 5% cvjetnog praha, mehaničkih primjesa i dr. Pčele unose propolis u košnicu i direktno ga primjenjuju za premazivanje unutrašnjih zidova, ćelija saća, zatvaranje pukotina i mumificiranje uginulih “uljeza” što ukazuje na to da propolis zaista igra važnu ulogu u životu Pčelinjeg društva.
Iz košnice propolis se skuplja tokom ljeta (do jeseni), prosječno po 100 do 150g iz svake košnice. Organoleptička i fizička svojstva, (miris i boja) i hemijski sastav propolisa zavise uglavnom od vrste biljaka od kojih se on sakuplja u radijusu letenja pčela iz pčelinjaka. Do danas je identifikovano najmanje 67 vrsta biljaka sa kojih pčele sakupljaju propolisni materijal.
Najvažniji izvori su: cvijet breze, topole, jove, kestena, jasena, vrbe i mnoge druge . Sezonske varijacije imaju značajnu ulogu u hemijskom sastavu propolisa. U uzorcima skupljenim u jesen dominirali su diterpeni, dok u uzorcima sakupljenim u zimskom i proljećnom periodu uglavnom su dominirali fenoli.
Sam propolis ima specifičnu težinu između 1,112 i 1,136, nema određene tačke topljenja, ali se najčešće topi između 80 °C i 105 °C. Slabo se rastvara u hladnoj vodi, a u vrućoj između 7 do 10%. U eteru zagrijanom na 123 °C rastvara se do 66%, u etil alkoholu se rastvara 50 do 75%, a u acetonu samo 20 do 40%.
Propolis posjeduje antibakterijska, antivirusna, antimikotitična i antiparazitska svojstva. Ima osobinu da pomaže u liječenju rana pri čemu snažno utiče na obnavljanje epitela pa se uspješno primjenjuje u dermatologiji (opekotine II. stepena, ekcemi, osipi). Pošto ubrzava zarastanje rana primjetni su dobri efekti u liječenju hemoroida.
Propolis djeluje na mikroorganizme slabije od antibiotika, ali je manje toksičan od njih, ne stvara rezistentnost prema bakterijama, a kod unutrašnje primjene ne oštećuje normalnu crijevnu floru. Ima antiinflamatorni efekat i moć detoksikacije, pa se koristi i za zaštitu od štetnih zračenja.
Veoma je efikasan kod akutne i hronične upale grla, kod svih rana u usnoj duplji, čira na želucu, hepatitisa, gripa, proliva, kod poremećaja u radu pluća. Preporučuje se kod akutne upale uva i upale bubne opne. Flavonoid akacetin povećava izdržljivost kapilara, kvarcetin povećava sposobnost gamaglobulina u krvi da vezuju histamin, te na taj način potiskuje njegovo dejstvo kod upale.
Kontinuiranim inhalacijama umanjuje broj i jačinu napada astme. Stimuliše odbrambenu sposobnost organizma i ne izaziva rezistetnost bakterija. Dobar je i kao inhibitor tumorskih ćelija u organizmu, posebno kod tumora jetre, materice, dojke i leukemije (API-AR, 2001).
Propolis se najčešće konzumira u obliku tinktura, tableta, sirupa, aerosola, vodenih ekstrakata i masti. Umjerena doza propolisa je 1 g dnevno.