Američka kuga legla
Američka kuga pčelinjeg legla je kontagiozno oboljenje koje predstavlja jedan od najvećih zdravstvenih problema pčelinjih zajednica. Bolest karakterišu promjene na poklopljenom leglu dok odrasle pčele ne obolijevaju – bolest poklopljenog legla. Bolest se nalazi na listi OIE (2.02.02.).
Uzročnik oboljenja je bakterija iz familije Bacillaceus – Penibacillus larve koji ima vegetativni oblik i spore. U mikroskopskim preparatima dobijenim od tek uginulih larvi vidimo ga kao Gram + štapić.
U poodmaklom procesu bolesti u amorfnoj masi koja je ostala od larvi u mikroskopskom preparatu vidimo samo spore. Spore su veoma otporne u spoljnoj sredini (u sasušenoj masi na dnu starog saća preživljavaju i 30 – 40 godina). One su otporne i na većinu dezificijenasa, sulfanamida i drugih antibiotika.
Vegetativni oblik bakterije raste, razvija se i razmnožava. Za razliku od spora vegetativni oblici su osjetljivi na toplotu, isušivanje, dezificijense, sulfanamide i antibiotike. Važno je znati da vegetativni oblici bakterije u nepovoljnim uslovima za život prelaze u otporan bakterijski oblik sporu.
Nepovoljni uslovi za život za vegetativni oblik bakterije predstavlja pokušaj tretiranja sa lijekovima – antibioticima, dezinficijensima, djelovanje toplote, isušivanje i dr. tada iz svog vegetativnog oblika bakterije prelazi u otporan oblik – sporu.
Rasprostranjenost i putevi infekcije: Američka kuga pčelinjeg legla je prisutna u cijelom svijetu. Brzo i lako se širi i dugo održava u pčelinjacima. Glavni izvor infekcije su zaražene, bolesne i uginule larve, med, polen, saće i unutrašnje površine košnice i oprema u samoj kosnici.
Infekciju šire i pčelari kada spajaju ramove slabijih sa jačim društvima bez predhodne zdravstvene kontrole. Infekcija se širi i tokom seobe društava bilo da su ona bolesna ili dolaze u područje gdje vlada kuga i prodajom meda iz zaraženih košnica ako se on koristi za prehranu pčela.
Infekcija može da se širi i mehaničkim putem iz košnice u košnicu grabež, putem insekata koji su paraziti pčelinjih proizvoda (voštani moljac), ose, muve ili onih koji jedu uginule pčele, njihov otpad ili larve.
Razmnožavanje i širenje unutar društava: Infekcija larvi u otvorenom leglu nastaje alimentarnim putem posredstvom pčela radilica – njegovateljica i čistačica. Pčele čistačice čiste ćelije i pripremaju ih za polaganje jaja tako da dolaze u kontakt i sa inficiranim larvama. Spore dospijevaju na njihovo tijelo i širi se u nove ćelije.
Posredstvom pčela njegovateljica spore dolaze u hranu mladih pčela (mliječ za ishranu mladih larvi i mješavinu meda i polena kojim se hrane starije larve u otvorenom leglu). Povoljni uslovi djeluju na sporu i ona počinje da klija vegetativni oblik, raste i razmnožava se u leglu i dovodi do uginuća larve.
Simptomi bolesti: Klinička slika bolesti je veoma karakteristična i uočava se promjenama na pčelinjem leglu koje nije kompaktno nego raštrkano, promjenama na poklopcima ćelija i u izgledu i promjenama na larvama.
Promjene na poklopcima su vidljive već treće nedjelje po infekciji. Oni na početku imaju boju limuna a onda postaju tamniji do tamnomrke boje. Sa promjenom boje oni postaju ulegnuti, meki, prokvašeni i lako se skidaju, potom počinju da se javljaju rupice nepravilnih ivica koje su posledica pokušaja pčela čistačica da očiste leglo.
Napredovanjem procesa kada se larve isuše dolazi do uvlačenja poklopca ka unutrašnjosti ćelija (kada je proces stariji od dva meseca). Kada se pogleda oboljelo leglo u cjelini vide se raštrkane poklopljene ćelije.
Promjene na larvama se zapažaju tek po poklapanju ćelija. Oboljele larve uginjavaju i umesto bijelo sedefaste postaju boje bijele kafe a kako proces stari larva gubi konzistenciju i dobija čokoladastu boju.
Tijelo gubi segmentiranost i lizira u amorfnu žitku, lepljivu masu nakiselog mirisa U ranoj fazi bolesti (do dva meseca) ova masa je rastegljiva a kasnije se suši, prijanja uz zid ćelija i pretvara se u tamnosemđu krastu koja se teško uočava na dnu ćelije.