Na pčelinjacima se zamjena matica prirodno može dešavati iz rojidbenog nagona, prisilno ili usljed tihe smjene. Rojidbeni nagon je prirodni nagon pčela za umnožavanjem (reprodukcijom). Rojevne matice se razvijaju pod povoljnim uslovima, ali je negativna strana ovog načina što se u jednom trenutku gaji veliki broj larvi u matičnjacima i kvalitet matica je neujednačen. Rojevni nagon se prenosi na potomstvo i ovo je veliki nedostatak na pčelinjacima gde se matice u pčelinjim društvima mijenjaju na ovaj način.
Prisilna zamjena se dešava kada u pčelinjem društvu nestane matica. Čim osjete da nema matice u košnici pčele kreću da proizvode maticu od starijih larvi koje su do tada hranjene medom i polenom. Matice koje se izvedu iz prisilnih matičnjaka lošijeg su kvaliteta od matica proizvedenih drugim prirodnim načinima.
Matice proizvedene tihom smjenom su najkvalitetnije prirodno proizvedene matice. One nastaju u prisustvu hrane i svih starosnih kategorija pčela u pčelinjem društvu. Broj matičnjaka tihe smjene je mali i oni se nalaze u gornjoj zoni legla gde se dobro hrane i greju. Nedostatak je što se tiha smjena dešava kada pčele mijenjaju staru maticu novom (mladom) usljed nekog nedostatka. Kćerka koja bude opstala i naslijedila staru maticu ne prolazi takav proces odabira kao što je to slučaj pri izboru matice rodonačelnice u vještačkom odgajivanju matica.
Za postizanje boljih proizvodnih rezultata u pčelarstvu i gajenje vitalnih pčelinjih zajednica izuzetno veliku ulogu ima pravilan odabir matice majke iz rodonačelnog pčelinjeg društva, a potom i pravilan tok odgajivanja kćerki matica. Pčelinje društvo (rodonačelnik) sa maticom majkom mora da se odlikuje nadprosječnom produktivnošću, da je vitalno i bez znakova bolesti i da je mirnog temperamenta.
Postoje različite metode odgajivanja pčelinjih matica, a sve se zasnivaju na dva osnovna principa:
- odgajivanje matica bez presađivanja radiličkih larvi,
- odgajivanje matica presađivanjem radiličkih larvi.